TÜRK TAYYARE CEMİYETİ 100 YAŞINDA

Her zaman ileri görüşlü olan ve vizyonu ile dünyayı kendine hayran bırakan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk havacılık alanındaki gelişmeleri yakından takip etmiş. Türkiye’nin havacılığın önde gelen devletleri arasında yer alması için çalışmalar yapmıştır.

Havacılığın hızla gelişeceğini gören Atatürk, Türk havacılığının geri kalmaması ve güçlenmesini sağlamak adına Cumhuriyet’imizin kuruluşundan on altı ay sonra 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti’ni (T.Ta.C.) kurdurmuş ve hizmete geçmesini sağlamıştır.24 Mayıs 1935 tarihinde yapılan kongrede cemiyetin adı  Türk Hava Kurumu (THK) olarak değiştirilmiştir.

Türk Tayyare Cemiyetinin ilk başkanı Atatürk’ün Çanakkale Savaşlarından beri yanında olan ve yaverliğini yapan Cevat Abbas Bey ( Gürer) olmuştur. Cemiyet kurulur kurulmaz İzmir’de askeri uçuş öğretmenliğinden ayrılan efsane havacı Vecihi Bey (Hürkuş) Ankara’ya davet edilmiş ve fen şubesinin başına getirilmiştir.

Cevat Abbas Bey ve Vecihi Bey ilk çalışmalarını TBMM’nin bodrum katında mum ışığında yapmıştır. T.Ta.C.’nin ilk logosu Vecihi Bey’in imal ettiği ilk Türk tayyaresinin (Vecihi K-6) çiziminin de yer aldığı defne ve zeytin dalları ile çevrelenmiş alamet-i farika oluşturulmuştur.

Cemiyete gelir getirici çalışmalara hız verilmiştir. Kısaca gelir getirici faaliyetler;

• Tayyare satın alınması için il ve ilçelerden gelen bağışlar.
• Üyelik aidatları.
• Ta.C.‘ne nakdi yardımlar.
• Fitre, zekat ve kurban derisi bağışları.
• Tayyare piyangosu gelirler.
• Cemiyet şubelerine gönderilen kumbaralar ile yardım toplanması.
• Pul satışları.
• Basılı evrak gelirleri.
• Sigara, jilet, kalem, bayrak vb. satışlardan elde edilen gelirler.
• Gösteri, konser gelirleri.
• Uşak şeker fabrikasının ilk mahsul geliri.

Birçok kaynakta 21 kalem gelir olduğu ifade edilmekte, ancak an itibari ile 36 kalem geliri tespit edilmiştir.

3 Mayıs 1935 tarihinde THK’nun uçuş faaliyetlerinin yapıldığı Türkkuşu faaliyete geçmiştir. Ankara Etimesgut’ta yer alan Türkkuşu’nun Eskişehir İnönü, İzmir Efes, Antalya Karain gibi eğitim faaliyetlerini yürüttüğü merkezleri mevcuttur.

Bu yıl (2025) Türk Hava Kurumumuzun kuruluşunun 100. yılı. Kutlu olsun.

100 yıl geçmesine rağmen THK maalesef yeterince bilinmemektedir. Son yıllardaki kötü yönetimlerin bunda büyük etkisi bulunmaktadır. Sadece gerçek havacılar olarak adlandırdığım sayılı kişiler THK’nun tanıtılması ve sevdirilmesi için çeşitli girişimlerde bulunmaktadır.

THK ve onun olmazsa olmazı efsane havacı Vecihi Hürkuş’un tanıtımında son aylarda oldukça başarılı girişimler göze çarpmakta. Kısaca özetlemek gerekirse;

• 16 Şubat 2025, THK’nun 100’üncü kuruluş gününde İstanbul Barosu Havacılık ve Uzay Hukuku Komisyonunun düzenlediği “Gökyüzünde 100 yıl, Türk Hava Kurumu’nun Tarihi ve 100. Yıl Kutlaması” adlı harika bir paylaşım yaptık.
• Bu yıl Vecihi Hürkuş’un 56. Ölüm yıldönümüydü. Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği ( TEMAD) olarak meslek büyüğümüz Vecihi Hürkuş’u kabri başında andık. TEMAD Genel Başkanı Sayın Cahit Koca anma töreninde Vecihi Hürkuş’un kabrinin Cebeci Askeri Şehitliğine alınması ile ilgili girişimlerde bulunacağını söylediler.

• Uzun yıllar önce tanıdığım, artık yetişmiş, donanımlı ve havacılık aşkıyla üreten bir kardeşim var; Burak Bayar.

Burak Bayar kardeşim araştırmacı yapısını, üretim yeteneği ile birleştirmeye başladığından beri inanılmaz işlere imza atmaya başladı. Çeşitli belgesellerin, kamu spotlarının, televizyon programlarının ve tanıtım filmlerinin hazırlanmasında yönetmenlik, senaryo yazarlığı ve kurgu yönetmenliği görevlerini üstlendi. Tiyatro oyunları ve çizgi film projelerinde de senaryo yazarı olarak yer aldı.

Son şaheseri  “Vecihi Kara Bela” ile çıktı yine karşımıza.

• 22 Temmuz 2025 tarihinde ELİPS HABER TVde Sayın Dursun Erkılıç ile Türk Hava Kurumunun 100 yılını kutlama kapsamında sivil havacılık tarihini anlatmaya çalıştık. Özellikle gençlerimizden çok güzel geri dönüşler aldık. Sayın Erkılıç’tan 29 Temmuz 2025 tarihinde bu kez özel olarak Vecihi Hürkuş ile ilgili bir oturum yapalım teklifi geldi. Bu canlı yayının duyurusunu da ileriki günlerde paylaşacağım.

• THK’nın 100 yılı kapsamında Etimesgut Belediyesinin büyük destekleri ile bir dizi tanıtım etkinlikleri gerçekleştireceğiz. Değerli belediye başkanımızın istekleri doğrultusunda “ Türk Havacılık Tarihinde Etimesgut” adlı bir konferans ayrıca “ 30 Ağustos Tayyare ve Zafer Bayramı” adında bir sergi planlamaktayız. Bu etkinliğin duyurusunu daha geniş bir platformda ayrıca paylaşacağız.

• Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Birleşmiş Milletlerin 4 Nisan 1947 yılında kurulan yasal havacılık organıdır. Genel merkezi Montreal Kanada’da olan teşkilat kuruluş yıldönümlerini çeşitli etkinliklerle kutlamaktadır.

Bu yıl 23 Eylül – 3 Ekim 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek 42. Olağan Genel Kurul Oturumunda farklı bir etkinliği de yapmak istiyorlar. Üçüncüsünü gerçekleştirmeyi düşündükleri zirvenin adı “ 3.Küresel Havacılık Cinsiyet Zirvesi” ICAO yönetimi üyesi olan 193 ülkeden bu yılki zirve için kendi ülkelerinde havacı olan öncü kadınların kısa yaşam öykülerinin ve fotoğraflarının gönderilmesini istemiştir.

Yurtdışında uçan kaptan arkadaşım vasıtasıyla öğrendiğim bu etkinliğe ben de katkı sağlamak istedim. Türk Hava Kurumu, Türkkuşunda yetişen efsane kadın havacılarımızı kısa yaşam öyküleri ile birlikte ICAO’ya gönderdim. Eminim ki çok şaşıracaklar.

• Türk Hava Kurumu ile yaşıt Ankara’nın çok özel bir sivil toplum kuruluşu var. “Ankara Kulübü”. Ankara Kulübünün değerli başkanı Sayın Dr. Metin Özarslan’ın destekleri ile Ankara Konağında THK’nu tanıtıcı bir sergi açtık. Ziyaretçilerin yoğun ilgisini çeken sergimiz sonrası Sayın Özarslan ile yaptığımız sohbet sırasında bir destek daha geldi. Ankara ve Ankara kültürüne sahip çıkan Ankara Kulübü ile “ Atatürk, Ankara ve Havacılık” adlı geniş kapsamlı bir kitap çalışmasına başladık.

• 9 Mayıs 2025 tarihinde Başkent Üniversitesinde “ Türk Havacılık Tarihinde Kadın Havacılar” adlı bir konferans gerçekleştirdik. Bilinmeyen Türk kadın havacıların anlatıldığı konferans büyük ilgi gördü. Özellikle geçmiş yıllarda kadın havacılarımızdan eğitim almış Türkiyenin en eski pilotlarından Hayati Köklükaya hocamızın katılımı bizleri onurlandırdı. Kızları değerli sanatçı Başak Köklükaya ve (Ş) efsane havacımız Avni Yaykın’ın oğulları değerli ağabeyim Özcan Yaykın’ın katılımları da bizleri mutlu etti.

• Ve en büyük hayalim ile ilgili güzel gelişmeler başladı. Vecihi Hürkuş’un Ankara Anafartalar Caddesinde bir süre ikamet ettiği evi buldum. Uzun yıllandır her platformda bu evin “ Küçük Zabit Vecihi Hürkuş Müzesi” olması gerektiğini anlatıyorum. 47 yıldır biriktirdiğim belge, fotoğraf ve objeleri bu müzeye bağışlayacağımı ifade ediyorum. Nihayet sesimi Ankara Büyükşehir Belediyesi Kent Konseyi yetkilileri duydular. Kendilerine Vecihi Hürkuş ile ilgi bir sunum yaptım. Onların da etkilendiğini düşünüyorum. Eylül ayı içerisinde bir üst komisyonda aynı sunumu yapmamı rica ettiler. Umarım müze için olumlu gelişmeler olur.

Vecihi Hürkuş’un Ankara’da ikamet ettiği ev.

Bu yıl henüz bitmedi, Atatürk’ün emaneti Türk Hava Kurumu’nun önemini anlatmaya gücüm yettiğince devam edeceğim. Kurulduğu günden bu güne şehit olan tüm havacı büyüklerimi saygı, sevgi ve minnetle anıyorum.

Yaşasın Türk Hava Kurumu.