Ulaş Utku Bozdoğan Yanıtlıyor: Sağlıklı Beslenme Psikolojimizi Nasıl Etkiler?

Ulaş Utku Bozdoğan bu yazdıklarımı okurken bir yandanda düşünmenizi istiyor. Beyniniz her zaman “açık”. Düşüncelerinizi ve hareketlerinizi, nefesinizi ve kalp atışlarınızı, duyularınızı önemser — siz uyurken bile 7/24 çok çalışır ve hiç durmaz.

Bu, beyninizin sürekli bir yakıt kaynağı gerektirdiği anlamına gelir. Bu “yakıt”, yediğiniz yiyeceklerden gelir ve bu yakıtın içinde ne olduğu, tüm olayı değiştiren etkendir diyebiliriz.. Basitçe söylemek gerekirse, yedikleriniz beyninizin yapısını ve işlevini ve nihayetinde ruh halinizi doğrudan etkiler.

Pahalı bir araba gibi, beyniniz sadece birinci sınıf yakıt aldığında en iyi şekilde çalışır. Çok sayıda vitamin, mineral ve antioksidan içeren yüksek kaliteli yiyecekler yemek beyni besler ve oksidatif stresten korur – vücut oksijen kullandığında ve hücrelere zarar verebilecek “atık” (serbest radikaller) etkisini yitirir.

Ne yazık ki, tıpkı pahalı bir araba gibi, birinci sınıf yakıttan başka bir şey yutarsanız beyniniz zarar görebilir. “Düşük premium” yakıttan gelen maddeler (işlenmiş veya rafine edilmiş gıdalardan aldığınız gibi) beyne ulaşırsa, beynin onlardan kurtulma olasılığı ve yeteneği çok azdır.

Örneğin rafine şekerlerde yüksek diyetler beyne zararlıdır. Vücudunuzun insülin düzenlemesini kötüleştirmenin yanı sıra, iltihaplanmayı ve oksidatif stresi de teşvik ederler.

Çok sayıda çalışma, rafine şekerlerde yüksek bir diyet ile bozulmuş beyin fonksiyonu ve hatta depresyon gibi duygu durum bozuklukları semptomlarının kötüleşmesi arasında bir ilişki olduğunu bulmuştur.

Mantıklı olan şudur ki, beyniniz kaliteli beslenmeden mahrum kalırsa veya serbest radikaller veya zarar veren iltihaplı hücreler beynin kapalı alanı içinde dolaşıyorsa, beyin dokusu hasarına daha fazla katkıda bulunursa, olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. İlginç olan şu ki, tıp alanı yıllardır ruh hali ve yemek arasındaki bağlantıyı tam olarak kabul etmemiştir.

Neyse ki bugün, beslenme psikiyatrisinin gelişen alanı, yalnızca ne yediğiniz, nasıl hissettiğiniz ve nihayetinde nasıl davrandığınız arasında değil, aynı zamanda bağırsaklarınızda yaşayan bakteri türleri arasında da birçok sonuç ve korelasyon olduğunu keşfetmiş bulunmaktadır.

Ulaş Utku Bozdoğan’a Sorduk: Yediğmiiz Yiyecekler Nasıl Hissettiğimizi Ne Şekilde Etkiler?

Serotonin, uyku ve iştahı düzenlemeye, ruh hallerine aracılık etmeye ve ağrıyı engellemeye yardımcı olan bir nörotransmiterdir. Serotonininizin yaklaşık %95’i mide-bağırsak sisteminizde üretildiğinden ve mide-bağırsak yolunuz yüz milyon sinir hücresi veya nöronla kaplı olduğundan, sindirim sisteminizin iç işleyişinin sadece yiyecekleri sindirmenize yardımcı olmadığı bilinmektedir. ama aynı zamanda duygularınızı da yönlendirdiği ortaya çıkmış bulunmaktadır.

Dahası, bu nöronların işlevi – ve serotonin gibi nörotransmitterlerin üretimi – bağırsak mikrobiyomunuzu oluşturan milyarlarca “iyi” bakteriden oldukça etkilenir. Bu bakteriler sağlığınızda önemli bir rol oynar.

Bağırsaklarınızın astarını korurlar ve toksinlere ve “kötü” bakterilere karşı güçlü bir bariyer sağlamalarını sağlarlar; onları sınırlamak iltihabı; yiyeceklerinizden besinleri ne kadar iyi emdiğinize bağlı olarak gelişirler; ve doğrudan bağırsak ve beyin arasında dolaşan sinir yollarını harekete geçirirler.

Araştırmalar, Akdeniz diyeti ve geleneksel Japon diyeti gibi “geleneksel” diyetleri tipik bir “Batı” diyetiyle karşılaştırdı ve geleneksel bir diyet uygulayanlarda depresyon riskinin %25 ila %35 daha düşük olduğunu gösterdi.

Bilim adamları bu farkı açıklıyor çünkü bu geleneksel diyetler sebze, meyve, işlenmemiş tahıllar, balık ve deniz ürünlerinde yüksek olma eğiliminde ve sadece az miktarda yağsız et ve süt içeriyor olmasından kaynaklanmaktdır.

Ayrıca, “Batı” beslenme düzeninin temel unsurları olan işlenmiş ve rafine edilmiş gıdalardan ve şekerlerden de yoksundurlar. Ek olarak, bu işlenmemiş gıdaların çoğu fermente edilir ve bu nedenle doğal probiyotik görevi görür.

Bu size mantıksız gelebilir, ancak iyi bakterilerin yalnızca bağırsaklarınızın sindirip emdiklerini etkilemekle kalmayıp, aynı zamanda vücudunuzdaki iltihaplanma derecesini, ruh halinizi ve enerji seviyenizi de etkilediği fikri, araştırmacılar arasında ilgi gören bir durumdur…

Beslenme Psikiyatrisi: Sizin İçin Ne Anlama Geliyor?

Ulaş Utku Bozdoğan “Farklı yiyecekleri yemenin sizi nasıl hissettirdiğine dikkat etmeye başlayın ve sadece o anda değil, ertesi günde kendinizi kontrol edin izleyin”. İki ila üç hafta boyunca “temiz” bir diyet yapmayı mutlaka deneyin, bu tüm işlenmiş gıdaları ve şekeri kesmek anlamına gelir. Nasıl hissettiğinizi göreceksiniz.

Daha sonra yiyecekleri yavaş yavaş diyetinize tekrar birer birer ekleyin ve nasıl hissettiğinizi tekrar kıyaslayarak görün.

Bazı insanlar “temizlendiğinde” hem fiziksel hem de duygusal olarak kendilerini ne kadar iyi hissettiklerine ve iltihaplanmayı arttırdığı bilinen yiyecekleri tekrar tükettiklerinde ne kadar kötü hissettiklerine inanamazlar ve hayrete düşerler.

Diyet Ve ruh Sağlığı Nasıl Bağlantılıdır?

Diyetimiz ve zihinsel sağlığımız arasındaki ilişki karmaşıktır. Ancak araştırmalar, ne yediğimiz ile nasıl hissettiğimiz arasında bir bağlantı olduğunu bize gösteriyor.

Diyetimiz beynimizi etkileyebilir. Bazı yiyecekler kendimizi daha iyi hissetmemize yardımcı olabilir. Bir Akdeniz tarzı beslenme  depresyon belirtilerini azaltabilir balık yağı ile desteklenmiş (sebze, deniz ürünleri, taze otlar, sarımsak, zeytinyağı, tahıl ve tahıl ile bir tane).

Öte yandan, beyni olumsuz etkileyen iki grup besin vardır:

Beyni kandırarak eksik olabileceğimiz kimyasalları salması için ruh halimizi geçici olarak değiştiren yiyecekler (örneğin, kafein ve çikolata)

Diğer gıdaların beynin ihtiyaç duyduğu besinlere dönüşmesini engelleyen gıdalar (örneğin, tereyağı, domuz yağı ve hurma yağı gibi doymuş yağlar).

Yani özetle bilim bize gösteriyor ki yediğimiz tükettiğimiz gıdalar bizim beynimizi ve ruh halimizi yakinen etkilemektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenmeye maksimum derecede dikkat etmek bizim yaşam kalitemizi arttıracak en önemli faktörlerin başında gelmektedir.

Bir başka yazı ve makalemizde görüşmek üzere esen kalın…