Türkeli'nin Bilinmeyen Tarihi

Ayandon’un ilçe merkezi olduğu mevcut hamam, cami ve caminin arkasında bulunan mezar taşlarının incelenmesi ile birlikte, arşiv kayıtlarında bulunan resmi yazışmalar, nüfus ve vergi defterlerinin incelenmesinden anlaşılmaktadır.

Cumhuriyet Dönemi Arşivlerinde mevcut kayıtlara göre 1935’te bucaklık Helaldı’ya (Güzelekent) geçmiştir. İlçe Ayancık’tır. Aynacık kazasına bağlı Türkeli nahiyesi merkezinin Gemiyani köyünden Helaldı köyüne nakli (Arşiv Kaydı :Tarih.08.05.1935 sayı:11317, Fon Kodu:30..11.1.0,Yer:95.12..6)

Beş yıllık bir aranın ardından, tekrar Bucak merkezi Türkeli olmuştur. Sinop ili Türkeli nahiye merkezinin Helaldı köyünden Gemiyanı köyüne nakli (Arşiv kaydı:13.12.1940 tarih ve 16291 sayı Fon kodu:30..11.1.0 Yer no:143.39..14.)

Helaldı 1935-1940yılları arası nahiye merkezi. Türkeli ise 1940 ve sonrasında nahiye, 1957 yılı sonrasında ise kesintisiz İlçedir.

Türkeli Cumhuriyet döneminde 27 Haziran 1957 yılında 9644 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7033 numaralı kanun ile İlçe olmuştur. İlçe merkezinin eski adı 'Yarna'dır. Bugünki Türkeli’nin adı eski haritalarda 'Antonios Burnu' daha yeni haritalarda 'Ayandon Burnu' olarak geçer.

Cumhuriyet dönemi ile birlikte 1922 yılından itibaren yabancı kökenli isimlerin yasaklanması ile birlikte İlçe merkezinin resmi olarak Gemiyanı Köyü olarak adlandırıldığını ve İlçelikle birlikte 1957 yılında Türkeli adını aldığı anlaşılmıştır.

Yöremize hangi Türk boylarının yerleştiğini ise, eski Türk Tarih kurumu Başkanı Yusuf Halaçoğlu’nun; Anadolu da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650) adlı kitabında yayınladığı Tahrir Defterleri kayıtlarından anlaşıldığı üzere, Ayandon bölgesinde Hicri 990 (1582) yılında “Çepni Boyu ÜÇOK Gök Han Oğullarının” Kastamonu Sancağı Ayandon kazasında yerleşik olarak yaşadıklarına dair kesin kayıtlar mevcuttur. Bu kayıtlar ayrıntılı olup, çadır sayıları, hayvan sayılırı gibi bilgiler mevcuttur.

Aşağıda Ayandon’u gösteren yabancı kaynaklarda yayınlanan haritalardan örnekler verilmiştir.

Anville Jean Baptiste tarafından 1794 tarihinde yapılmıştır.


Arrowsmith John tarafından 1844 yılında yapılmıştır.


Kitchin Thomas tarafından 1794 tarihinde yapılmıştır.

Faden William tarafından 1785 yılında yapılmıştır.