Çocuklarınıza sorumluluk verin!

Hepimiz minik yüreklerimizin sorumluluk sahibi, kendi ayakları üzerinde durabilen birer birey olarak yetişmelerini isteriz. Ancak hiçbir çocuğun sorumluluk sahibi olarak doğmadığını kabul etmeli ve sorumluluk almaları için çok küçük yaşlardan itibaren bu becerilerini geliştirmeliyiz.
Çocuklarımız doğdukları an itibariyle bizleri izler, taklit eder, model alırlar. Bu nedenle her şeyden önce kendimize bizler sorumluluklarımızı yerine getiriyor muyuz diye bakalım. İşte kendimize sormamız gereken sorular:

• Yapmamız gerekenleri zamanında yapıyor muyuz ?
• Randevularımıza vaktinde gidiyor muyuz ?
• Verdiğimiz sözleri tutuyor muyuz?
• Yapmamız gereken bir işi en iyi şekilde yapmaya çalışıyor muyuz?

Çocuklar ancak onlara fırsat verilirse sorumluluk almayı öğrendiklerine inanıyorum. Onlara seçme şansı tanımak, fikirlerini paylaşma ortamı hazırlamak, yaptıkları hatalardan ders çıkarma fırsatı tanımak gerekir. Çoğu kez okul başlayana kadar çocuklarına daha küçük, beceremez diye sorumluluk vermeyen; yapabildiği halde onu giydiren, yemeğini yediren anne babalar; okul başladığında çocuklarının ödevlerini yapmadığından, çantasını toplamadığından şikayet ederler. Oysa çocuk o ana kadar hiç sorumluluk almadıysa okul hayatı başladı diye birden bire ödev yapma, çanta toplama, eşyalarına sahip çıkma gibi sorumlulukları almak istemeyecektir.

Peki çocuklara hangi sorumlulukları verebileceğimize bakalım:

Yuva döneminde:

• Oynadıktan sonra oyuncaklarını toplama
• Giyinip soyunmaya aktif olarak katılma
• Taşıyabileceği şeyleri taşıma
• Kağıt gibi çöpleri çöp kutusuna atma

Okul öncesi:

• Telefona bakma
• Masa kurmaya yardım etme
• Alışveriş listesi hazırlamaya yardım etme
• Evcil bir hayvanı besleme sorumluluğunu alabilme (ülkemizde bu bilincin tam olarak yerleşmediğine inansam da, yurtdışında aileler için önemli bir adımdır)

İlkokul çağı:

• Basit ütüleri yapabilme (evet, yapabilirler. Size inanılmaz gelse bile)
• Telefon mesajlarını yazabilme

Ergenliğe doğru giderken:

• Yatağını toplama
• Kendine sandviç hazırlama
• Bulaşık makinesini çalıştırabilme
• Kahve yapmak gibi ev işlerine yardım etmek

Çocuğa sorumluluk vermek onun kendine olan güvenini de geliştirecektir. Başarabildiğini ve sizin ona güvendiğinizi gördükçe daha büyük sorumlulukları almaya istekli olacaktır. Bu nedenle ona becerebileceği işleri vermek ve büyüdükçe sorumluluklarını arttırmak gerekir.

Sizin üzerinize düşüen görevler

1.  Çocuklar yaptıkları işin bir işe yaramadığını düşündüklerinde yapmak istemezler. Bu nedenle onun katkısının ve yaptığı işin önemini vurgulayın.
2.   Evdeki sorumluluklarını seçmelerine izin verin. Bazen “bunu yapman gerekir” dediğiniz durumlar da olmalıdır.
3.  Ona kimi zaman keyif almasa da sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini öğretmek gerekir.
4.  Küçük yaşlardan itibaren becerileri doğrultusunda sorumluluk verilmiş olmalıdır. Okula başladığında “artık büyüdü ve sorumluluk alabilir” diye düşünüp, ona bir çok görev yüklemek ebeverynce yapılmış haksızlık olacaktır.
5.  Ödüller yeni bir beceri öğretirken önemli araçlardır. Ama yarım porsiyon sadece bir şey kazanacağını düşünerek sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenmemeli. Bu nedenle onları sorumlulukları için ödüllendirirken dikkatli olun.
6.  Yapılması gerekenleri organize etmesine yardımcı olun. Gerekirse hatırlatıcı notlar ya da listeler kullanın.
7.  Onun yerine yapması gerekenleri yapmayın. Yapmamayı tercih etmek de onun sorumluluğu olmalı. Örneğin ödevini yapmadı, ödevsiz okula gitmek istemiyor diye onun yerine ödevini yapmayın. (1. sınıfta çocuğu olan anneler bu öğüdü kırmızı ile buzdolabının üzerine yazsın)
8.  Görevleriyle ilgili hissettiklerini paylaşmasına fırsat tanıyın.
9.  Anne baba olarak görevleri konusunda tutarlı davranın.

Sorumluluk almak bir işi yapmanın gerekliliğini anlayarak, başkasının zoru olmadan onu yapmaktır. Yeni bir şey yapmak cesaret ister. Çocuklara sorumluluk verirken yaş ve becerilerine uygun olmasına dikkat etmeli ve cesaretlerini kırmamalı.