Suna Demirağ vefat etti

Tam adı Hatice Suna Demirağ Eralp. O tam bir İstanbul hanımefendisi idi.

2002 yılında Türk Hava Kurumu (THK) müzesinin açılışından kısa bir süre sonra müzemizi çok önemli bir aile ziyaret etti. Onlar normal ziyaretçiler değildi. Mehmet Kum ve ailesi. Mehmet Kum’u havacıyım diyen herkes mutlaka tanır/ tanımalıdır.

Mehmet Kum İstanbul’da İTÜ Uçak Mühendisliğinde okurken Nuri Demirağ Gök Okulunda da hem staj yapar hem de pilotaj eğitimi alır ve pilot olur. Nuri Demirağ tarafından çok sevilen Mehmet Kum daha sonra Demirağ’ın kızı Şuküfe hanımla evlenir.

Müzemizi ziyaretleri sırasında Mehmet Kum’un kızları Bilge Kum ve Banu Kum-Onural’da bulunuyordu. Müzenin kafeteryasında birkaç saat hep birlikte sohbet ettik. Ayrılmadan önce iletişim için Banu Hanım THK Müzesinin mail adresini istediler. Ben de kendilerine henüz müzeye internetin bağlanmadığını söyledim. Banu Hanım bunu çok yadırgadı.

Prof. Dr. Banu KUM / ONURAL

Yine sohbetimiz sırasında Nuri Demirağ’ın kardeşi Abdurrahman Naci Demirağ’dan çokça bahsetmiştik. Ben Naci Bey’in aslında çok tanınmadığını, sadece bağış yaptığı 3 ( Üç ) uçağın bilindiğinden bahsetmiştim. Banu Hanım İstanbul’a gelirsem beni Naci Demirağ’ın kızı ile tanıştırabileceğini ve aile hakkında daha detaylı bilgilere ulaşabileceğimi söylemişti.  Banu Hanım müzede internetin olmadığını öğrendikten sonra, bana İstanbul’a gelmeniz için ikinci bir nedeniniz daha oldu demişti. Bu son sözü anlamdıramamıştım. Yazımın akışı içerisinde bunun nedenini paylaşacağım.

Aradan geçen birkaç ay sonra Banu hanıma İstanbul’a geleceğimi ilettim, randevulaştık. Banu Hanım beni otogarda karşıladı ve arabası ile alarak A.Naci Demirağ’ın kızları Suna Demirağ’ın Anadolu yakasındaki köşküne götürdü. Caddebostan’da dar bir sokağa girdiğimizde şaşırmıştım. Yüksek binaların arasından dar bir sokağa girdikten sonra çam ağaçları arasında harika bir İstanbul konağının bahçesinde bulduk kendimizi.

Suna hanım tam bir İstanbul hanımefendisi idi. Zarafetini anlatamam. Uzun uzun sohbet ettik, babasının havacılığa desteklerinden bahsettik. Kendisine o günlerden kalma belge ve fotoğraf olup olmadığını sorduğumda hazırlamış olduğu bir albümü ban uzattılar. Müthiş heyecanlanmıştım. Albüm Naci Demirağ’ın THK’nun Mayıs 1935 tarihinde başlattığı “Hava Tehlikesini Bilenler” kampanyasına katılarak 7 Haziran 1935 tarihinde üç uçak alımı için 120.000 lira bağışı sonrasında alınan uçakların ad konma töreninin fotoğraflarıydı.

Havacılık tarihinde ilk kez gün yüzüne çıkan bu fotoğraflar beni çok mutlu etmişti. Her bir fotoğrafı heyecanla incelemeye başlamıştım. Bir fotoğrafta duraksayarak Suna Hanıma şöyle söyledim.

–  Anneniz de onca kalabalığın içerisinde çok zarif görünüyor.

–  Siz annemi nasıl tanıyabildiniz?

– Çok basit, annenizin üzerinde Türk Hava Kurumunun Murassa madalyası var. Yüksek değerde yardım yapanlara Murassa madalya verilir. (değerli taşlarla süslü, üzerinde uçak figürü olan madalya)

Heyecanlanma sırası Suna Hanıma geçmişti. İzninizle diyerek oturduğu koltuktan fırlarcasına kalktı ve salondan ayrıldı. Bir dakika sonra elinde küçük bir kutuyla geri döndü. Oturduktan sonra kutuyu bana uzattı. Kutuyu açtığımda murassa madalya bütün ihtişamıyla parlıyordu.

Murassa madalyayı Suna hanıma uzun uzun anlattım. Çok mutlu oldu ve o da bana madalyanın kendisine nasıl intikal ettiğini anlattı. Bu anlatımda tek bir şartı vardı, bunu kimseyle paylaşmamam için söz aldı. Bu değerli madalyanın farkında olmadıklarını, broş bir takı olarak düşündüklerini söyledi. Kendisinden bu madalyayı takmasını rica ettim ve fotoğrafını çektim.

Hatice Suna DEMİRAĞ ERALP

Suna Hanımın ev sahipliğinde çaylar ve kahveler içildi, sohbetimiz daha samimi bir havada geçti. Biraz da bu samimiyete dayanarak fotoğrafların bunduğu albümü bana geçici olarak verip veremeyeceklerini sordum. Bana güvenirmisiniz? diye de sordum.  Amacım bu harika albümdeki fotoğrafları taratarak havacılık camiası ile paylaşmaktı. Suna Hanım hiç tereddüt göstermeden albümü bana vermeyi kabul etti. Bu arada Banu Hanım, babası Mehmet Kum’a da bir kopya vermemi rica ettiler.

Ben Ankara’ya döndüğümde bu albümü taratıp bilgisayarıma aldım. Bir kopyasını da değerli büyüğüm Mehmet Kum hocama takdim ettim. Ondan da bir şey rica ettim, lütfen kitabım yayınlanmadan bu fotoğrafları kimseyle paylaşmayın dedim. Ancak aradan geçen iki yıl sonrasında havacılık camiasında sevilmeyen bir yabancının sergisinde bu fotoğrafların tab edilerek sergilediğine şahit oldum.

Albümden; 25 Eylül 1935 tarihinde İstanbul’da yapılan ad konma töreninde A. Naci Demirağ’ın konuşması.

Abdurrahman Naci DEMİRAĞ

25 Eylül 1935 uçaklara ad konma töreni, Yeşilköy / İstanbul

Dün internette Suna Hanımın vefatını öğrendim. Ailesine sabırlar diliyorum. Suna Hanımla ilgili bu anıyı yazmadığım aklıma geldi. Bir teşekkür ve vefa yazısı olarak kaleme almak istedim. Mekânı cennet olsun.

Albümü tarattıktan sonra geriye özenle yolladım. Albümü alıp almadıklarını kontrol ettikten sonra, Banu Kum/Onural Hanımı hem bilgi vermek hem de tekrar teşekkür etmek için telefonla aradım. Banu Hanım da bana gönderdiğimiz bağışı alıp almadığımızı sordu. Şaşırmıştım!

Banu Hanım, Suna Hanımın çok mutlu olduğunu söyledi, kendisi ile THK müzesini de konuşmuşlar müzede internetin olmadığı hatta bir bilgisayarın da bulunmadığını söyleyince Suna Hanım bunların temini için yüklüce bir parayı Türk Hava Kurumu genel merkezine yollamış.

THK genel merkezinde yaptığım araştırmada Suna Demirağ’dan bir bağış geldiğini öğrendim. Bu bağışın müzeye bilgisayar alınması ve internetin bağlanması için yollandığını söyledim. Maalesef bu konuda gereken yapılmadı, çok daha sonra birçok kez müracaatım sonrası müze bilgisayara ve internete kavuştu.

Sonraki yıllarda yeğenim Kadir Tekirgöllü bizleri İstanbul’da “Oyuncak Müzesi”ne götürdüğü bir sırada, ben onun yanındaki koltukta navigasyona bakıyordum. Caddebostan İskele sokakta ilerlerken gözüme bir sokak levhası ilişti. “ DEMİRAĞ ÇIKMAZI “ yeğenime arabayı durdurmasını söyledim. Birlikte o levhanın altında fotoğraf çektirdik. Yıllar sonra tesadüfen geldiğim o çıkmaz sokağın yanından geçiyordum.

“Demirağ Çıkmazı” sokak levhasının altında hüzünlenmiştim. Milli havacılığımızın da bu levha gibi çıkmaza girmesi oldukça ikonik[1] geldi bana.

İnternette başka bir fotoğrafı var mı acaba diye araştırdığımda bu çıkmaz sokağın adı değiştirilmiş. Yeni adı “ DEMİRAĞA “olarak gözüküyor. Bilmem bu konunun yetkilileri sokağın adını tekrar eskisi gibi “ DEMİRAĞ ÇIKMAZI “ yaparlar mı?  Bence yapmalılar.

Ebediyete intikal etmiş tüm Demirağ ailesinin fertlerini saygı ve minnetle anıyorum. Ruhları şad olsun.

Mustafa KILIÇ

[1] İkonik; Unutulmaz, tarihe geçmiş, sembol haline gelmiş, bir dönemi veya duyguyu temsil eden, kişileri, olayları, replikleri veya objeleri tanımlamak için kullanılıyor.