Eski Türklerde Kış Gündönümü Kutlaması: Nardugan Bayramının Kökeni ve Anlamı

Aralık ayı, yılın en uzun gecesinin yaşandığı ve güneşin yeniden doğuşunu simgeleyen dönemi temsil eder. Eski Türk topluluklarının bu özel zamanı kutlamak amacıyla sürdürdükleri geleneklerden biri Nardugan Bayramı olarak bilinir. Kış gündönümünü konu alan bu kadim kutlama, Türk kültür tarihinde doğanın döngüsüne duyulan saygının en belirgin örneklerinden birini oluşturur.

Nardugan Bayramı’nın Kökeni ve Anlamı

Nardugan sözcüğü, Moğolca kökenli “nar” (güneş) ve Türkçe “dugan” ya da “tugan” (doğan) kelimelerinin birleşiminden türemiştir. Anlamı itibarıyla “doğan güneş” şeklinde açıklanır. Eski Türk inanç sisteminde, özellikle Tengricilik dönemlerinde, güneşin yeniden yükselişe geçmesi doğanın canlanışı ve yaşamın devamlılığı ile ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle, 21-22 Aralık tarihlerinde kutlanan Nardugan Bayramı, karanlıktan aydınlığa geçişin ve umudun simgesi olarak görülmüştür.

Gelenekler ve Günümüzdeki Uygulamalar

Tarihsel kaynaklara göre, Nardugan kutlamaları öncesi evler temizlenir, insanlar yeni giysiler giyer ve sevdikleriyle bir araya gelirdi. Bayramın önemli simgelerinden biri olan hayat ağacı, yani akçam ağacı, dileklerin ve iyi niyetlerin sembolü olarak süslenirdi. Ağacın dallarına bez parçaları bağlanır, dua edilirdi. Bu gelenek, bolluk ve bereket dileğinin bir ifadesi olarak görülürdü.

Modern dönemde ise Bodrum’un Gündoğan Mahallesi gibi bazı bölgelerde Nardugan Bayramı kültürel etkinliklerle yaşatılmaya devam ediyor. Her yıl Aralık ayında düzenlenen bu etkinliklerde eski ritüeller temsili olarak gerçekleştirilirken, müzik, halk oyunları ve çeşitli atölyeler aracılığıyla geçmişle olan bağ güçlendiriliyor. Uzmanlar, Nardugan’ın sadece tarihsel bir bayram değil, aynı zamanda doğal döngüyle uyumlu bir yaşam anlayışının da yansıması olduğunu vurguluyor.

Günümüzde Nardugan, tarihsel kimliğinin ötesinde, kültürel mirasın korunması ve aktarılması açısından da önem taşıyor. Türk kültürünün köklü geçmişini hatırlatan bu kutlama, yeniden doğuşun ve umudun sembolü olarak her yıl artan ilgiyle anılmaya devam ediyor.