Basmanede Eşsiz “Basma” Sanatı Yeniden Canlanıyor

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Basmane bölgesinde tarihi basma üretim kültürünü yeniden yaşatmak amacıyla "Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi" projesini hayata geçirdi. Proje kapsamında kurulan Basma Deneyim Atölyesi’nde kadınlar ve çocuklar basma sanatının uygulamalı eğitimini aldı.

Projenin Amacı ve Kapsamı

Söz konusu girişim, yerel ekonominin ve turizmin canlandırılmasının yanı sıra kadınların ekonomik bağımsızlıklarını desteklemeyi hedefliyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin sahip olduğu Fatma–Mustafa Hasdemir Binası, Pazaryeri Mahallesi’nde dönüştürülerek basma deneyim atölyesi haline getirildi. Bölgedeki çocuklar ile annelerine basma sanatının tarihi ve teknik boyutları aktarıldı. Proje ile ekolojik ve yenilikçi üretim modellerinin geliştirilmesi ve İzmir’in kültürel kimliğinin korunması amaçlanıyor.

Tarihi ve Kültürel Bağlam

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi, Tanıtımı ve Turizm Dairesi Başkanlığı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, basma üretiminin 18. yüzyıl ortalarında Basmane semtinde başladığını belirtti. Osmanlı döneminde aile üretimi olarak başlayan ve loncalar tarafından sürdürülen basma sanatı, o dönemde fermanlarla desteklenerek yüksek bir üretim kapasitesine erişti. Güngören, "Osmanlı arşivlerinde başörtüsü, yazma ve çember üretimleri yer almakta; bölgesel olarak ince basmanın da kıymetli bir ürün olduğunu tespit ettik." ifadelerini kullandı. Ayrıca, Smyrna kumaşlarının 18. yüzyıl sonları ve 19. yüzyıl başlarında Paris’te rağbet gördüğüne dikkat çekti. Projenin temel amacının kültürel mirasın somutlaştırılması, hafıza ve toplum belleğinin güçlendirilmesi olduğunu dile getirdi.

Uygulama ve İşbirlikleri

Uzun yıllardır atölyelerde çalışmalar yürüten heykeltıraş Esen Kesecioğlu, projeyle geleneksel basma tekniklerinin güncel sanat ve tasarımcı işbirlikleriyle yeniden canlandırılacağını belirtti. Basma Deneyim Atölyesi ise farklı disiplinlerden uzmanlarla birlikte üretim, eğitim ve kültürel paylaşım merkezi olarak faaliyet gösterecek. Bu mekân, ustaların, zanaatkârların, bilim insanlarının, sanatçıların ve gençlerin bilgi ve deneyim alışverişinde bulunacağı bir platform olma işlevi taşıyacak.

Basmane’nin Tarihi ve Projenin Stratejik Önemi

Basmane semti, 18. ve 19. yüzyıllarda bölgedeki basma üretim tesisleriyle kent ekonomisine önemli katkılar sundu. Basma kumaşları, o dönemde İzmir’in Avrupa’da tanınmasında etkili oldu. Sümerbank ve Nazilli Fabrikası gibi sanayi yatırımları, geleneksel basma üretiminin evrilerek modernleşmesine zemin hazırladı. Proje, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda, Sosyal Hizmetler, Kadın ve Aile Hizmetleri ile Kültür ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlıkları ve iş ortakları Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından yürütülüyor.

Kaynak: BYZHA