Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi: Tanımı ve İlan Edilme Şartları

Afetler, yalnızca can ve mal kaybına neden olmakla kalmıyor; bölgedeki ekonomik, sosyal ve altyapısal dengeyi de ciddi şekilde sarsıyor. Bu tür durumlarda devlet, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Kanunu kapsamında bazı yerleri genel hayata etkili afet bölgesi ilan ediyor. Böylece hem kamu kurumları hem de vatandaşlar için olağanüstü destek ve kolaylık mekanizmaları devreye giriyor.

Afet Bölgesi İlanı Nasıl Yapılıyor?

AFAD ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından afet bölgesinde yapılan saha incelemeleri sonucunda hazırlanan raporlar, Cumhurbaşkanı kararıyla değerlendirilerek Resmî Gazete’de yayımlanıyor. Bu süreç, afet sonrasında hızlı bir şekilde uygulanıyor ve kararın zamanında alınması, bölgedeki iyileşme sürecini doğrudan etkiliyor.

İlan İçin Temel Kriterler

Bir yerin afet bölgesi ilan edilmesi için zararın büyüklüğü esas alınıyor. Yönetmeliklere göre; can kayıplarının ve yaralanmaların yüksek olması, yapıların önemli bir kısmının kullanılamaz hale gelmesi ya da yerel ekonominin ciddi darbe alması bu kararın temel sebepleri arasında yer alıyor.

Tarım alanlarında ürünlerin en az üçte birinin zarar görmesi veya hayvan varlığının en az yüzde 20 oranında kaybedilmesi, ayrıca konut veya iş yerlerinin en az beşte birinin yıkılmış ya da ağır hasarlı olması durumunda bölge genel hayata etkili afet bölgesi olarak değerlendiriliyor. Ulaşım altyapısının zarar görmesi, iletişim ve enerji ağlarının kesintiye uğraması da bu süreci hızlandırıyor.

Afet Bölgesi Kararının Sonuçları

Bu kararın ardından bölgede hem bireyleri hem de işletmeleri kapsayan birçok idari ve ekonomik kolaylık yürürlüğe giriyor. Vergi borçlarının ertelenmesi, kredi ödemelerinin ötelenmesi, geçici barınma desteği ve yeniden inşa için düşük faizli krediler bunlardan bazıları. Ayrıca sağlık ve gıda yardımları, kamu kaynaklarından sağlanan temel destekler arasında.

Son Yıllardan Örnekler

2023 yılında Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası 11 il bu kapsamda değerlendirilmişti. Aynı şekilde 2021’deki büyük orman yangınlarında da bazı Akdeniz ilçeleri afet bölgesi ilan edilmişti. 2025 yılında Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde meydana gelen depremler de bu uygulamanın güncel örnekleri arasında yer alıyor.

Toplumsal Önemi

Genel hayata etkili afet bölgesi ilanı, yalnızca afet sonrası kriz yönetimini kolaylaştırmakla kalmıyor; devletin afet sonrası dönüşüm sürecine hızla müdahale etmesini sağlıyor. Ancak uzmanlara göre, en etkili çözüm afet olduktan sonra değil, öncesinde alınacak önlemlerde yatıyor. Afet sigortalarının yaygınlaştırılması, güvenli yapılaşmanın teşvik edilmesi ve acil durum planlarının geliştirilmesi, bu kapsamda en kritik adımlar olarak değerlendiriliyor.