2025 Gelir Dağılımı Verileri Açıklandı: En Yüksek Gelir Grubu Toplam Gelirin %48’ini Aldı

2025 yılına ilişkin Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması kapsamında açıklanan gelir dağılımı verileri, 2024 yılına ait gelir bilgilerini içermektedir. Hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve yapısı göz önünde bulundurularak kişi başına düşen kullanılabilir gelir bazında analiz edilmiştir.

En yüksek gelir dilimini oluşturan nüfusun %20’si, toplam gelirin %48,0’ını elde ederken, bu oran bir önceki yıla göre 0,1 puan azalmıştır. Öte yandan, gelir düzeyi en düşük %20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay %6,4 olarak belirlenmiş olup, önceki yıla kıyasla 0,1 puanlık artış kaydedilmiştir.

Gelir Eşitsizliği ve Ortalama Gelir Düzeyleri

Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçen Gini katsayısı 2025 yılında 0,410 olarak tahmin edilmiştir; bu değer bir önceki yıla göre 0,003 puanlık bir azalmaya işaret etmektedir. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda bu oran 0,473, emekli ve dul-yetim maaşları dahil diğer sosyal transferler hariç 0,420 ve brüt gelir üzerinden hesaplandığında ise 0,422 olarak gerçekleşmiştir. Diğer göstergeler incelendiğinde; en yüksek gelir grubunun en düşük gelir grubuna oranı (P80/P20) 7,5’e düşmüş, en yüksek %10 ile en düşük %10 gelir gruplarının oranı (P90/P10) ise 12,9’a gerilemiştir.

Ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri, önceki yıla kıyasla %76,7 artışla 662 bin 414 TL’ye ulaşmıştır. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise %77,3 artışla 332 bin 882 TL seviyesine yükselmiştir. Hanehalkı tipine göre incelendiğinde, yıllık ortalama kişi başı gelir tek kişilik hanehalklarında 418 bin 025 TL ile en yüksek seviyeye ulaşırken, çekirdek aile içermeyen çok kişili hanelerde 386 bin 713 TL, tek çekirdek aileli hanelerde 338 bin 164 TL, en düşük ise 264 bin 413 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer bireylerden oluşan hanelerdir.

Gelir Kaynakları, Eğitim ve Bölgesel Dağılım

Gelir türleri itibarıyla değerlendirildiğinde, toplam gelir içinde en yüksek pay %49,7 ile maaş ve ücret gelirlerine aittir. Müteşebbis gelirinin payı %18,3’e gerilerken, sosyal transferlerin payı %18,2’ye yükselmiştir. Tarım geliri, müteşebbis gelirleri arasında %15,6 pay alırken, emekli ve dul-yetim aylıkları sosyal transferlerin %89,3’ünü teşkil etmektedir.

Eğitim durumuna göre esas iş gelirlerinde, yükseköğretim mezunları 566 bin 839 TL ile en yüksek ortalamayı yakalamıştır. Lise ve dengi okul mezunları 376 bin 932 TL, lise altı eğitimliler 290 bin 323 TL, bir okul bitirmeyenler ise 183 bin 900 TL seviyesinde gelir elde etmişlerdir. Sektörel bazda hizmet sektöründe yıllık ortalama esas iş geliri 426 bin 045 TL iken, tarım sektöründe 237 bin 461 TL olarak gerçekleşmiştir. İnşaat sektörü yüzde 79 oranındaki artışla gelir artışında öncü olurken, diğer sektörlerde de önemli yükselişler gözlenmiştir.

İşteki duruma göre işverenler 1 milyon 204 bin 791 TL ile en yüksek yıllık ortalama esas iş gelirini elde eden grup olmuştur. Ücretli ve maaşlı çalışanlar 379 bin 047 TL, kendi hesabına çalışanlar 348 bin 045 TL, yevmiyeliler ise 186 bin 682 TL tutarında ortalama gelir sağlamıştır.

Bölgesel analizde, Ankara (TR51), İstanbul (TR10) ve İzmir (TR31) bölgeleri en yüksek yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip alanlar olup, sırasıyla 449 bin 618 TL, 434 bin 929 TL ve 405 bin 896 TL olarak kaydedilmiştir. En düşük gelir bölgesi ise 172 bin 552 TL ile Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2) bölgesi olmuştur. Gelir eşitsizliği göstergeleri incelendiğinde ise Türkiye genelinde P80/P20 oranı 7,5 iken bölgeler arasında en yüksek eşitsizlik oranı 8,5 ile Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir (TR71) bölgesinde kaydedilmiştir.

Gelir gruplarının yıl içindeki değişimine bakıldığında, en düşük %10’luk gelir grubunda yer alan fertlerin %58,9’u bu grupla kalırken, en yüksek %10’luk gelir grubundaki fertlerin %68,1’i değiştirmemiştir. Ayrıca 2024 yılında düşük gelir grubunda olanların %19,8’i daha üst gelir gruplarına yükselmiştir. İşgücü hareketlerine dair veriler ise 2024 yılında işsiz olan fertlerin %38,7’sinin 2025 yılında istihdam edildiğini göstermektedir. Çalışanların ise %90,3’ü bir sonraki yılda iş hayatına devam etmiştir. İşgücüne katılmayanların %10,1’i ise işgücüne dahil olmuştur.

Kaynak: BYZHA