İzmir’in Geleceğini Teminat Altına Alma Çalışmaları

İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentteki deprem ve diğer doğal afet risklerini azaltmak amacıyla üniversitelerle iş birliği içinde bilimsel çalışmalar ve zemin etütleri gerçekleştiriyor. Bu kapsamda, fay analizleri ve toplum temelli eğitim programlarıyla kentin afetlere dayanıklı hale gelmesi hedefleniyor.

Bilimsel İş Birlikleri ve Deprem Master Planı

Başkan Dr. Cemil Tugay liderliğinde, İzmir’in deprem ve tsunami gibi doğa kaynaklı afetlere karşı güvenliğinin artırılması için Dokuz Eylül Üniversitesi ile İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü arasında protokol hazırlıkları tamamlandı ve oy birliğiyle mecliste kabul edildi. Bu iş birliğiyle yürütülecek Deprem Master Planı’nın 2026 yılı sonuna kadar tamamlanması amaçlanıyor.

Detaylı Zemin Etütleri

İzmir’in Bayraklı, Bornova, Konak, Karşıyaka ve Çiğli ilçelerini kapsayan mikrobölgeleme çalışmaları ile kentin zemin yapısı kapsamlı şekilde değerlendiriliyor. Bornova, Konak ve Bayraklı basenlerinde 2021’de başlatılan sondaj ve zemin profili belirleme faaliyetlerinde 7 bin hektarlık alanda yaklaşık 40 km derinlikte toplam 1375 sondaj kuyusu açıldı. Bu çalışmalar sırasında 32 bini aşkın zemin ve kaya örneği deneyleri gerçekleştirildi. Jeofizik çalışmalar da yaklaşık 1500 noktada tamamlandı ve bu süreçlerin 2026’ya kadar tamamlanması planlanmaktadır.

Karşıyaka’da ise 2025 yılı başında başlayan mikrobölgeleme çalışmaları hâlihazırda yüzde 40 ilerleme sağladı; 46 sondaj kuyusu açıldı ve mikrogravite ölçümleri 120 noktada tamamlandı. Bayraklı ve Konak ilçelerindeki zemin çalışmalarının ise 2026’da başlaması hedeflenmektedir.

Aktif Fay Hatlarının Paleosismolojik İncelenmesi

İzmir ve çevresindeki aktif fay hatlarının geçmişteki sismik aktiviteleri paleosismoloji teknikleriyle araştırılıyor. Fay hatları üzerinde açılan hendeklerle, tarihsel depremlerin sayısı, tekrar aralıkları ve büyüklükleri tespit edilmeye çalışılıyor. Bu çalışmaların yüzde 80’i tamamlanmıştır.

Yapılan incelemelerde, son 10 bin yıl içindeki deprem aktiviteleri, deprem üretme aralıkları ve maksimum deprem büyüklükleri belirlenmeye çalışılıyor. İl sınırları içinde ve dışında toplam 90 hendek lokasyonunda çalışmalar sürdürülüyor.

Kıyı Bölgeleri İçin Tsunami Risk Analizleri

İzmir kıyılarındaki tsunami tehlikesine karşı deniz içi sondajlar, paleotsunami araştırmaları ve sayısal modeller kullanılarak senaryolar geliştirildi. Sonuç olarak tsunami risk haritaları oluşturularak afet planlamalarına esas teşkil edecek veriler hazırlandı. Bu proje de yaklaşık yüzde 90 seviyesinde ilerliyor.

Deniz tabanında 24 değişik noktadan 95 metre boyunca karot örnekleri alınırken, kıyı bölgelerinde 29 lokasyonda paleotsunami amaçlı araştırma çukurları açıldı. Çukurlardan alınan örneklerle kimyasal ve tarihlendirme analizleri yapılmak üzere MTA ve TÜBİTAK MAM laboratuvarlarına gönderildi.

Mevcut Yapı Stokunun Değerlendirilmesi

Deprem riskini azaltmaya yönelik diğer önemli çalışmalar ise mevcut yapı stokunun envanterlenmesi ve güvenlik değerlendirilmesi olarak öne çıkıyor. Bayraklı ve Bornova’da 94 bin 773 yapı incelenirken, Karşıyaka’da da toplam 22 bin 767 yapıya yönelik çalışmalar başlatıldı. Bu envanterleme ve güvenlik analizlerinin 2026 yılına kadar tamamlanması hedeflenmektedir. Proje ilerleme oranı yüzde 60 seviyesindedir.

Toplum Temelli Afet Eğitimi ve Gönüllülük

İzmir Büyükşehir Belediyesi aynı zamanda toplum katılımını artırmak için Mahalle Afet Gönüllüleri programını hayata geçirdi. Mahalle muhtarları ve sakinlerinin katılımıyla düzenlenen çevrimiçi başvurular üzerinden temel afet bilinci, ilkyardım ve orman yangınlarına müdahale eğitimleri verilmektedir. Bu eğitimler, afet yönetiminde toplumsal bilinç ve hazırlığın güçlendirilmesi amacı taşımaktadır.

Hedeflenen Sonuçlar

Yürütülen çalışmalar, İzmir’i sadece afetlere müdahale eden bir şehir konumundan riskleri önceden tespit edip azaltan, planlı ve dayanıklı bir kent modeline dönüştürmeyi amaçlamaktadır. Bilimsel veri temelli, katılımcı ve çok disiplinli yaklaşımla İzmir, Türkiye’de afetlere dayanıklılık konusunda örnek gösterilen şehirlerden biri olma yolunda ilerlemektedir.

Kaynak: BYZHA