Mevsimsel Depresyonu Önlemek İçin Etkili Tavsiyeler

Mevsimsel depresyon olarak da adlandırılan ve halk arasında "kış depresyonu" olarak bilinen durumun önlenmesinde gün ışığından yeterince yararlanma büyük bir öneme sahiptir. İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Belli, gün ışığının azalmasının beyin kimyasını etkilediğini belirterek bu durumun serotonin ve melatonin gibi duygudurum, uyku ve iştahı düzenleyen hormonların dengesini bozduğunu ifade etti.

Mevsimsel Depresyonun Tanımı ve Nedenleri

Prof. Dr. Belli, mevsimsel depresyonun, "klinik olarak mevsimsel döngülerle ilişkili depresyon" olarak tanımlandığını ve genel olarak sonbahar ile kış aylarında belirtilerinin ortaya çıktığını açıkladı. Bu depresyon türünün gün ışığındaki azalmayla doğrudan bağlantılı olduğunu ve belirtilerin mevsim geçişlerinde hafiflediğini veya tamamen ortadan kalktığını kaydetti. Ayrıca, bu durumun günlük işlevselliği ciddi şekilde etkileyebileceğine dikkat çekti.

Kış Depresyonu ve Yaz Tipi Mevsimsel Depresyon Arasındaki Farklar

Mevsimsel depresyonun, kış depresyonu ile aynı olmadığına vurgu yapan Prof. Dr. Belli, vakaların büyük çoğunluğunun sonbahar-kış döneminde gözlendiğini ancak nadiren yaz tipinin de bulunduğunu belirtti. Yaz tipi depresyonda belirtilerin ilkbahar ve yaz aylarında başladığını, uykusuzluk, iştahsızlık ve kaygının daha önde olduğunu ifade etti. Kış tipi depresyon ise aşırı uyku isteği, karbonhidrat ağırlıklı beslenme ve kilo alımı gibi tipik olmayan depresyon belirtileri ile karakterize ediliyor.

Kış Hüznü ve Mevsimsel Depresyonun Ayırıcı Özellikleri

Kış aylarında yaşanan hafif depresif duyguların normal ve geçici olduğunu belirten Prof. Dr. Belli, "kış hüznü" tabirinin bu durumu tanımlamakta kullanıldığını, ancak bu duyguların günlük hayatı engellemediği müddetçe patolojik depresyonla karıştırılmaması gerektiğini ifade etti. Aşırı soğuk ve karanlığın sosyal aktiviteyi azalttığını ve bunun depresyon riskini artırdığını vurguladı.

Mevsimsel Depresyonun Belirtileri

Prof. Dr. Belli, mevsimsel depresyonun klasik depresyon belirtilerinden oluştuğunu ancak bazı belirtilerin mevsime özgü olduğunu ifade etti. Sürekli üzüntü, umutsuzluk, değersizlik hissi, hobilerden ilgisizlik, enerji kaybı, aşırı uyuma, aşırı karbonhidrat tüketimi, kilo alımı, dikkat dağınıklığı, sosyal geri çekilme gibi belirtilerin sıkça görüldüğünü aktardı.

Hastalığın Seyri ve Süresi

Bu depresyon türünün genellikle sonbaharda başlayıp ilkbahara kadar sürdüğünü, belirtilerin kış boyunca en şiddetli halde olduğunu belirtti. Ortalama 4-5 aylık bir süreç olduğunu ancak coğrafi konum ve hava koşullarına göre değişiklik gösterebildiğini ifade etti. Ayrıca tedavi edilmezse belirtilerin tekrarlayabileceği uyarısında bulundu.

Uzman Yardımının Gerekliliği

Prof. Dr. Belli, işlevselliğin bozulduğu durumlarda ruh sağlığı uzmanına başvurulmasının zorunlu olduğunu belirtti. Günlük yaşam aktivitelerinin yerine getirilememesi, uyku ve iştah problemleri, yoğun umutsuzluk ve ölüm düşüncelerinin acilen profesyonel destek gerektirdiğini söyledi. İntihar düşüncelerinin varlığının şiddetli bir durum olduğunu ve aciliyet taşıdığını ifade etti.

Mevsimsel Depresyonun Kronikleşmesi ve Riskleri

Hastalığın tedavi edilmemesi halinde kronikleşebileceğini ve kişinin yaşam kalitesini düşürebileceğini vurgulayan Prof. Dr. Belli, iş ve sosyal hayatta azalmaya yol açabileceğini bildirdi. Alkol ve madde kullanımına yatkınlık, diğer tıbbi sorunların gelişimi ve artan intihar riski gibi olumsuz sonuçlara dikkat çekti.

Önleyici Tedbirler ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Tedbirler arasında gün ışığından olabildiğince faydalanmanın, ev ve iş yerlerinin aydınlık tutulmasının önemine işaret eden Prof. Dr. Belli, açık havada fiziksel aktivite yapılmasının faydalı olduğunu belirtti. Dengeli beslenme, omega-3 açısından zengin gıdaların tüketimi ve sosyal ilişkilerin canlı tutulmasının koruyucu etkileri olduğunu kaydetti.

Uyku Düzeni ve Stres Yönetimi

Her gün aynı saatlerde uyuyup kalkmanın doğal uyku ritminin korunmasında önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Belli, stresin etkilerinin azaltılması için stresli durumlardan uzak durulması gerektiğini ifade etti. Geçmişte benzer problemler yaşayan kişilerin erken dönemde profesyonel yardım almasının büyük önem taşıdığını belirtti.

Mevsimsel Depresyonun Tedavi Yöntemleri

Prof. Dr. Belli, mevsimsel depresyonun etkin tedavi yöntemleri olarak fototerapiyi (ışık tedavisi) önermekte ve sabahları 30 dakika parlak beyaz ışığa maruz kalmanın olumlu etkileri olduğunu açıkladı. Ayrıca psikoterapi ve ilaç tedavisinin şiddetli vakalarda kullanılabileceğini belirtti. D vitamini eksikliği bulunan hastaların doktor kontrolünde takviye almasının faydalı olduğunu söyledi.

Kaynak: BYZHA