2024 Yılında Yenilik Araştırmasının Güncel Trendleri

Türkiye’de 10 ve üzeri çalışanı bulunan girişimlerin üç yıllık dönem (2022-2024) içerisinde yenilik faaliyetlerinde bulunma oranı %39,6 olarak belirlendi. Geçmiş döneme (2020-2022) kıyasla bu oran hafif bir düşüş gösterdi. Çalışan sayısına göre değerlendirme yapıldığında, 10-49 çalışanı olan işletmelerin %36,6’sı, 50-249 çalışanı bulunanların %49,6’sı ve 250’den fazla çalışanı olanların %69,3’ü yenilik çalışmalarını yürüttü. Sektörel açıdan ise sanayi sektöründe yenilik yapan girişimlerin oranı %42,1 iken, hizmet sektöründe bu oran %36,9 seviyesinde gerçekleşti.

Ürün Yenilikleri ve Pazar Durumu

Ürün yeniliği gerçekleştiren girişimlerin oranı önceki üç yıllık dönemde %19,8 iken, 2022-2024 döneminde bu oran %23,6’ya yükseldi. Bu girişimler içinde mal yeniliği yapanların oranı %80,3, hizmet yeniliği gerçekleştirenlerin oranı ise %73,4 olarak kaydedildi. Yenilik yapılan ürünlerin pazar durumuna ilişkin incelemede ise, ürün yeniliklerinin %96’sının ilgili girişim için yeni olduğu ve %85,1’inin faaliyet gösterilen pazar için yenilik teşkil ettiği tespit edildi.

İş Süreci Yeniliklerinde Öncelikli Alanlar

Girişimlerin %36,1’i iş süreçlerinde yenilik uyguladı. İş süreçlerindeki yenilikler temel olarak mal üretme veya hizmet sağlama yöntemlerinin geliştirilmesi (%77,2), muhasebe ve diğer idari işlemler (%71,5) ile bilgi işlem ve iletişim yöntemleri (%69,7) alanlarında yoğunlaştı. Bu oranlar, önceki döneme göre küçük artışlar içeriyor.

Finansman ve İş Birliği Durumu

Yenilik faaliyetlerinde bulunan girişimlerin %25,6’sı araştırma ve yenilik projeleri için finansal destek sağladı. Destek alanların yarıdan fazlası merkezi kamu kurumlarından fon alırken, yerel kamu kuruluşları, diğer AB kurumları ve Horizon 2020 programı gibi kaynaklar da finansmanda rol aldı. Ayrıca, bu girişimlerin %40,4’ü, Ar-Ge ve yenilik çalışmaları kapsamında diğer kişi veya kurumlarla iş birliği gerçekleştirdi. İş birliği faaliyetlerinin çoğunluğunu (%79,7) Ar-Ge ve yenilik yer alırken, rutin girişimcilik faaliyetlerinde iş birliği oranı %65,3 oldu. İş birliği yapılan coğrafi alanlarda yurt içi %31,3, Avrupa ülkeleri %7,6 ve diğer ülkeler %6,3 olarak belirlendi.

Ekonomik Performansı Etkileyen Stratejiler

Yenilik faaliyetlerinde bulunan girişimlerin %72,6’sı kalite odaklı, %72,1’i mevcut müşteri memnuniyetini hedefleyen ve %64,2’si yeni müşteri gruplarına ulaşmaya yönelik stratejilere büyük önem verdi. Bu stratejik tercihler, girişimlerin ekonomik performansları üzerinde belirleyici rol oynadı.

Fikri Mülkiyet Hakları Kullanımı

Yenilik faaliyetleri kapsamında girişimlerin %48,3’ü ticari marka tescili yaptırdı. Bunu patent başvurusu (%26,4), ticari sır kullanımı (%22,4), faydalı model başvurusu (%14,1), endüstriyel tasarım tescili (%13,3) ve telif hakkı başvurusu (%13,2) takip etti. Bu durum, yeniliklerin rekabetçi avantajlarının çeşitli yollarla korunmaya çalışıldığını göstermektedir.

Yatırım Eğilimleri

Yenilik faaliyetlerinde bulunan girişimlerin %60,7’si makine, ekipman veya yazılım satın aldı. Bu yatırımların %91,8’i mevcut ya da geliştirilmiş teknolojilere dayanırken, %53,1’i yeni teknolojilere yönelik gerçekleşti. Önceki döneme oranla yatırım oranlarında küçük değişiklikler görüldü.

Çevresel Yenilikler ve Sağladığı Faydalar

Girişimlerde uygulamaya konan çevresel yenilikler incelendiğinde, %58,8 oranında kullanılan malzemenin çevreyi daha az kirleten ya da tehlikesiz hale getirildiği belirlendi. Toprak, gürültü, su veya hava kirliliği ile birim üretim başına su, malzeme ve enerji kullanımı azaltıldı. Nihai kullanıcı açısından da dayanıklı ürünler, kullanım süresinin uzatılması ve kirliliğin azaltılması ön planda yer aldı. Ayrıca, geri dönüşüm kolaylığı, enerji tüketiminin azaltılması ve biyolojik çeşitliliğin korunması da sağlanan çevresel faydalar arasında yer aldı.

Çevresel Yenilikleri Yönlendiren Faktörler

Çevresel fayda sağlayan yenilikleri uygulayan girişimlerin büyük çoğunluğu (%91,7) itibarın geliştirilmesini önemli bir motivasyon olarak ifade etti. Enerji, su ve malzemenin yüksek maliyeti (%90,1), mevcut çevresel düzenlemeler (%89,6) ve çevresel vergiler ile ödemeler (%88,8) de yenilik kararlarında etkili faktörler arasında yer aldı.

Kaynak: BYZHA